Hazar Denizi’ndeki Türk Askerinin Ölüm Kampı : Nargin Adası

irinci Dünya Savaşı’nda Rusların Anadoluyu işgali sırasında 10 binin üzerinde Türk askerinin esir tutulduğu, büyük eziyet gördüğü Hazar Denizi’ndeki Nargin adası,Türkiye’nin Bakü Büyükelçisi Erkan Özoral ve beraberindekiler tarafından ziyaret edildi. Adada Türk pilot Vecihi Hürkuş da esir tutulmuş, yöre halkının yardımlarıyla kurtulmuştu. 

Ziyaret Azerbaycan Deniz Kuvvetleri’ne ait askeri gemiyle gerçekleştirildi. Ziyarete Askeri Ateşe Tuğgeneral Zafer Ocak, Azerbaycan Deniz Kuvvetleri Komutan Yardımcısı Natig Bağırov, Kars Serhat Boyları Derneği Başkanı Muharrem Yıldız, büyükelçilik çalışanları ve basın mensupları katıldı.

Bakü açıklarında sahile yaklaşık 11 kilometre mesafede bulunan adaya giden büyükelçi ve beraberindekileri askeri yetkililer karşıladı. Duygusal anların yaşandığı alanda şehitler için dualar edildi. Öte yandan Kars Serhat Boyları Derneği Başkanı Muharrem Yıldız da Sarıkamış şehitliğine götürmek bölgeden bir miktar toprak aldı.

“Burası Hazar denizinin ortasındaki Bakü açıklarındaki Nargin adası. Nargin Adası, 1’nci Dünya Savaşı sırasında Ruslar tarafından Anadolu’dan esir alınan ama özellikle Sarıkamış’ta donarak şehit olmaktan kurtulup da Rusların eline esir düşen askerlerimizin getirilip esir tutuldukları bir kamp. Şu anda da askerlerimizin toplu olarak büyük ihtimalle öldürüldükleri bir sahada bulunuyoruz. Buraya 12 bin ile 20 bin arasında esirin getirildiği söyleniyor. Bizlerin tarihten büyük dersler çıkarmamız lazım. Dersi çıkartmak için de neler yaşadığımızı bilmek lazım. Sarıkamış’tan alınan askerlerin buraya getirilmelerini hatta buradan bir kısmının Sibirya’ya götürülmelerini maalesef biz yeterince bilmiyoruz. Özellikle genç nesillerin bu yaşananları öğrenmeleri ve iyice bilmeleri lazım ki biz bir daha bu felaketleri yaşamayalım” dedi.

Özoral, şöyle devam etti: “Adadaki Türk esirlerin durumunun öğrenilmesinden sonra Bakü halkı, Rus makamları nezdinde ısrarlı teşebbüslerde bulunuyor, daha sonra adaya yiyecek,çamaşır getirmeye başlıyorlar. Daha sonra da onlar için izni almayı başarabiliyorlar. Hafta sonu aldıkları izinlerle esir askerlerimizi kendi evlerinde yatırıp misafir ediyorlar, yıkıyorlar, temizliyorlar. Bu adadaki esirlerin kurtulmasın için ellerinden ne geliyorsa esirgemiyorlar. Kendi hayatlarını tehlikeye atıp kaçmalarına vesile oluyorlar”

Azerbaycan’ın başkenti Bakü’nün karşısında, Hazar Denizi’nde bulunan Nargin Adası, 3.1 kilometre uzunluğu ve 900 metre eni ve yaklaşık 900 dekarlık yüzölçümüyle bölgenin en büyük adası. Su kaynağı ile bitki örtüsü bulunmayan ada, yılanlarıyla ünlü. Bu yüzden tarihte Yılan Adası olarak da biliniyor.

Nargin, Sovyetler döneminde de askeri maksatla kullanılmış ve buraya hava müdafa birlikleri yerleştirilmişti. Sovyetlerin dağılmasıyla ada boşaltılmıştı. Artık Azerbaycan Savunma Bakanlığı kontrolündeki adada sadece tarihi deniz feneri görevini sürdürüyor ve sivillerin adaya gelmesine izin verilmiyor.

Türk esirlerin büyük bölümü susuzluk, açlık ve yılan zehirlemesinden hayatını kaybetmiş, bir kısmı da Rus askerlerince kurşuna dizilmişti.