ürkçemizin birkaç bin yıllık tarihinde, birkaç yıldan beri çirkin ve uydurma bir edat türedi “Ya hükümet veya meclis” cümlesini “Ya hükümet ya da meclis” şeklinde yazanlar peydah oldu
Türkçe’de “ya da” diye bir kelime yoktur. Bu tahyir(seçme) edatının birinci “ya“dan sonraki şekli, ya ikinci bir “ya” yahut da “veya” ve “yahut da“dır. Atasözlerimizde, manzum ve mensur edebiyatımızda “ya da”ya rastlanmaz.
Atasözleri:
Ya Devlet başa, ya kuzgun leşe,
Ya bu deveyi gütmeli, ya bu diyardan gitmeli.
Ya huyundan, ya suyundan.
Ya pek durmalı, ya tek.
Ya hancı, ya külhancı.
Ya alırım, ya ölürüm.
Ya yardan geçmeli, ya serden.
“Ya” edatı Farsça’dır. Türkçe’deki “ya” “yahut”un hafifletilmişi ise, dilimizde, “ya da” gibi iki hafifleşmiş edatın yanyana kullanılması “zebanzed“(alışılmış) değildir.
Türkçe’yi kasten veya gafletle berbat etmeyi bir dâva haline getirmeye uğraşanların arasında iyi niyet sahipleri varsa, lüzumsuz uydurmaların edebiyat ve halk dilinde de yeri olmadığını gördükten sonra, hatâda ısrar etmemelidirler.
Peyami Safa
