Adalet ve Merhamet Timsali Osmanlı

smanlı Devleti’nin adalet
ve merhametini gösteren Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki bazı belgelerin özetini
aşağıda sunuyoruz:

————————-

Darülaceze binası içinde Katolik cemaatine mahsus bir kilise
bulunmadığı Fransa Sefareti tarafından bildirildi. Bunun üzerine kilisenin
kurulması için gerekli izin ve emir verildi.
BOA.A.MKT.MHM 705/5-2
Tarih:1896

Maruniler için Osmanlı kurumu olmak kaydıyla Roma’da yaptırılması
düşünülen okul için on bin frank kadar yardım yapılsın.
BOA. İ. Meclis-i Mahsûs 5242
Tarih: 1891

————————

Beykoz’a bağlı Polonezköye’nde, Bezm-i Âlem Vâlide Sultân Vakfı’na ait
olan bir arsaya, ahşap bir mektep ile bir kilise ve üzerine bir çan kulesinin
yapılmasına izin verilmiştir.
BOA. MV 232/104-1

————————

Padişahımız ve veli nimetimiz efendimiz, Saltanatınızın başından bu
yana Yüce devletiniz sınırları içinde bulunan kilise, manastır ve onlara bağlı
arazi, emlak ve diğer ibadetgâhlarımıza mahsus muafiyet ve imtiyazların her
zaman yürürlükte olacağını Patrik kullarına hitaben fermanınızla bildirdiniz.
Bu fermanınız Patrikhane’de, İstanbul’da bulunan bütün metropolit, dini
liderler ve esnaf temsilcilerinin huzurunda açıldı ve okundu. Sonsuz memnuniyet
ve şükranlarımızı arzediyoruz.
BOA. İ. Hâriciye 4835_1
Tarih: 1853

————————

Yenişehir-i Fener’de öteden beri her hafta Pazar, Çarşamba ve Cuma
günleri kurulan pazarın; Pazar günleri halkın yortu gününe rastladığından
sadece Çarşamba ve Cuma günleri kurulması ve Defterhâne-i Âmire’deki kaydının
da değiştirilmesi hususu emrim olmuştur. Gerekli yerlere bildiresin.
BOA. Tahvil Defteri 30, s. 610
Tarih: 1847

————————

İsveç kralı Karlos’tan gelen mektup; Yüce devletinize sığınarak Bender
kalesi yakınlarında geçirmiş olduğum sekiz gün içerisinde Bender Kalesi
muhafızı Yusuf Paşa tarafından şahsıma gösterilen saygı ve alakadan dolayı son
derece mutlu oldum. Allah seni muhafaza etsin. Sağlık ve sıhhatte kalman samimi
dileğimdir.
BOA. Nâme-i Hümâyûn Defteri 6,
S. 182-184
Tarih: 1709 

————————

Âsitaneme (kapıma) gelip yüz sürerek ellerinde mevcut olan Hazreti
Peygamber ve Hazreti Ömer’den bu yana Kudüs-i Şerif’teki Hazreti İsa’nın
doğduğu Beytüllahm Kilisesi, Kamame Kilisesi vb. kutsal mekânlar ile ilgili
sahip oldukları hak ve imtiyazları yeniden talep eden Kudüs Rum Patriği
Atnasyos ve ruhbanlarına aynı imtiyazları verdim. Bunları kimse rencide
etmesin. Kim ki bu hükmü feshederse Allah’ın ve Rasûlunun hışmına uğrasın.
BOA. Kilise Defteri 8/6
Tarih: 1458 

————————

Kudüs-i Şerîf Beyine ve Kadısına hüküm ki; Molla Sıyamî gelip haber
verdi ki; Kudüs-i Şerif’de bulunan Mescid-i Aksâ, Sahratullah-i Müşerref
(Kubbetü’s Sahra) ve Hazreti İsa’nın Kabri gibi kutsal mekanlara ibadet ve
ziyaret için gelen bazı kadınlar o mekanları kirletip, edebe aykırı
davrandıklarını duyup buyurdum ki; Emrim oraya vardıktan sonra bu gibi
davranışlara kesinlikle izin vermeyin. Şayet bunun aksini duyarsam bilesiniz ki
görevden alınmakla kalmazsınız. Sen ki kadısın bu emrimi sicile kaydet ki
senden sonra gelen kadılar da bu emrime uysunlar.
BOA. Mühimme Defteri 5, hüküm
191
Tarih 1565 

————————

Padişahımızın Kudüs-i Şerif’te yaşayan Habeş rahip ve rahibelerinin
ayinlerini yapabilmeleri için sur dışında bir kilise inşasına müsaade etmesi
Habeş kralı Yuhanna ve halkın memnuniyet ve şükranlarına sebep olmuştur.
BOA. Y. A. Hus 194/19
Tarih: 1886 

————————

Yenipazar sancağında bulunan Taşlıca kazasına tabi Princan mevkiinde
Hıristiyan ahali tarafından inşa olunan kilisenin, noksanlarının tamamlanması
için devletçe yapılan yardımdan dolayı ahalinin Sırpça teşekkür mektubu.
BOA. İ. Hâriciye 15049-3 

————————

Maddi sıkıntı içinde bulunan Ermeni Katolik Patrikanesi’ne yarım
yapıldığı.
BOA. İ. Mâliye 1313.c./7
Tarih: 1895 

————————

İstanbul’da yaşayan Ermeni ve Rumların evlilikleri esnasında gereksiz
vergi alınmaması ve fakir halkın korunması.
BOA. Müzehhep Fermanlar 449/4
Tarih: 1793 

————————

Beyrut ve Cebel-i Lübnan’daki muhtaçlar ile yetimhaneler için umumi
mutfak açılıp erzak dağıtılması hususunda Meclis-i Vükelâ’da karar alınmıştır.

————————

Hindistan’da kıtlık çeken halka, Aydın depremzedeleri
için düzenlenen iane biletleri gelirleri ile Bağdat ve Basra tarafından yeterli
miktarda zahire satın alınmıştır. Ayrıca onlara yardım amacıyla iane
biletlerinden bol miktarda Sultan İkinci Abdülhamid tarafından satın alınarak
bedeli Hindistan Müslümanlarına gönderilmiştir.
BOA. İ. Hus
1318M/9
Tarih: 1900 

————————

Belgrat Vâlîsi Vezîr Ali Paşa’ya hüküm ki Devlet-i
Aliyle ile Roma İmparatoru arasında barış anlaşması yenilenip himayemize
sığınan Tamışvar ve Belgrad civarında bulunan Kurslar, Sofya’da uygun bir yerde
iskân edilsin. Yol boyunca bütün ihtiyaçları giderilsin. Sıkıntı çektirilmesin
ve zorda bırakılmasın.
BOA. Mühimme
Defteri 100, hüküm 2807
Tarih: 1699 

————————

Macar mültecileri meselesinin halledilmesinden dolayı
üç Rum patriğinin gönderdiği teşekkür mektubudur.
BOA. DUİT
75-1/53_2
Tarih: 1849 

————————

Kırım savaşı sonunda bir kısım Yahudi, Kerç şehrinden
Osmanlı topraklarına iltica ve Osmanlı uyruğuna kabullerini rica etmişlerdir.
Osmanlı Devleti vatandaşı Yahudilerle mezhep farklılıkları olduğundan
kendilerinden bir hahambaşıya bağlı olmak ve diğer hususlarda zabtiye müşirinin
idaresinde bulunmak üzere vatandaşlığa kabul edilsinler.
BOA. İ.
Hâriciye 6857
Tarih: 1856 

————————

İspanya’dan kovulan Yahudilerin yerleştirildikleri
Edirne’de 1519 yılında yapılan tahrirde (sayım) Katalan, Portugal, Alaman,
Mahalle-i Bolya, Toledo ve Aragon cemaatlerinin hane sayıları ve isimlerini
içeren sayfalardır.
BOA, Tahir
Defteri 77, s. 39-41
Tarih: 1519 

————————

Sivas’dan Rusya’ya 1864 tarihinde göç eden otuz adet
Rum aile, tekrar Osmanlı Devleti’ne sığınmak istemişlerdir. Yeterli imkâna
sahip olmadıklarından kendilerine yol harçlığı olarak Tiflis’teki Osmanlı
Devleti temsilcisi aracılığı ile ihtiyaçları olan para verilsin.
BOA. İ.
Hâriciye 12463
Tarih: 1865 

————————

Selmas halkı İran’da gördüğü baskıdan dolayı Osmanlı
Devleti’ne iltica talebinde bulunmuştur. Bu şekilde Osmanlı hâkimiyeti altında
yaşamak isteyen Selmaslılar kendilerine yakın Osmanlı memurlarına müracaat
edecek ve mümkün olduğunca huduttan uzak mahallere yerleştirileceklerdir. Ayrıca
kendilerine devlet arazisinden karşılıksız olarak yeteri kadar arazi verilecek
ve yardımda bulunulacaktır.
BOA. MV 124/22
Tarih: 1909 

————————

Bergos’daki Rum milletinin ileri gelenlerinin
kiliselerinin inşa edilmesi için padişahtan maddi yardım talebi.
BOA. İ.
Hâriciye 1403_3
Tarih: 1869 

————————

Yardım olarak İrlanda fakirlerine gönderilen bin lira
İngiltere Elçiliği’ne teslim edilmiş. Bu yardımdan ziyadesiyle memnun olan
İngiltere Elçisi Mösyö Velsle özel olarak Bâb-ı Âlî’ye gelip milletçe
müteşekkir ve ziyadesiyle memnun olduklarını ifade etmiştir.
BOA. İ.
Hâriciye 1847
Tarih: 1847 

————————

Adapazır Kazâsı Nâibi Debbâğzâde Mevlânâ Mehmed
Şerîf’e hüküm ki;

Adapazarı’nda eskiden beri haftada bir gün kurulan,
ancak o gün Hıristiyan ahalinin ayin günü olduğu için alış-verişe sekte
vurmakta ve fakirlerin ticaretlerine mani olmaktadır. Bu sebeple bundan sonra
pazarın cumartesi günleri kurulmasını emrettim.
BOA. Tahvil
Defteri 30, s. 403
Tarih: 1831 

————————

Boğdan Voyvodasına hüküm ki: Boğdan’da bulunan
vladika, metropolit ve sair papazlar kiliselerinde ayinlerini yapagelmiş iken,
şu an dışarıdan müdahale olduğunu bildirdiler. Bunlara zulmedilmesine rızam
yoktur. Olageldiği üzere amel olunmasını emredip buyurdum ki: Bundan böyle
vladika, metropolid ve sair papazların kiliselerinde icra ettikleri ayinlere ve
kendi aralarındaki işlere hiçbir kimseye hatta Rum patriklerine bile müdahale
ettirmeyesin.
BOA. Mühimme
Defteri 82, hüküm 87
Tarih: 1617 

————————

Biz Ermeni milleti, Osmanlı Padişahlarının diğer
tebeaya olduğu gibi, Ermenilere de pek çok lütuf ve ihsanda bulunduklarına şahidiz.
Zaten İslâm ve Ermeni milleti arasında eskiden beri dostluk ve vatandaşlık
münasebetleri mevcuttur. Bazı bozguncuların yalan sözlerine rağmen biz de
Osmanlı Devleti’nin hizmetinde sâdıkane çalışmaktan geri durmayacağız. Zira
Osmanlı uyruğunda olmak, bizim için bir iftihar vesilesidir.
BOA. A. DVN.
NMH 34/2_4
Tarih: 1898