stanbul’da öyle bir Valide Sultan vardır ki, türbesinde altı
padişaha yer ayırmıştır. Sultan İbrahim’in kadını, Sultan Dördüncü Mehmed’in
annesi olan Hatice Turhan Valide Sultan, Osmanlı sarayına cariye olarak gelmiş
ancak hayatı boyunca Osmanlı Devleti tarihinde çok müstesna bir yer edinmiştir.
Devletin selâmet ve bekâsı hususunda haris olan bu yaman ve
hamiyetli kadın efendi, 68 yıl sonra bitirilen Valide Camii/Yeni Cami’nin
yapımını bitirtmekle kalmamış, bir külliye halinde tamamlatmış ve pek haklı
olarak, bir köşesine de kendisi için bir türbe inşa ettirmiştir. Mimarı haliyle
külliyenin de mimarlığını yapan Mustafa Ağa’dır.
Mimarlık tarihçileri tarafından, Osmanoğlu’nun klasik
üslûpta “tarz-ı kadim üzere” yaptığı
son türbe olarak vasıflandırılır. Türbe, plan olarak Sultan Birinci Ahmet
Türbesi’nin benzeri, fakat biraz daha büyüğüdür. Öyle ki Türkiye’nin ve
dolayısıyla İstanbul’un en büyük türbesidir.
Lacivert zeminli çini kuşakta beyaz celî sülüs hatlar
halinde yazılan Esma-i Hüsna olağanüstüdür. Aynı üslûp ve tarz içinde yine
birçok türbede olduğu üzere Mülk Sûresi devam eder. İçeride yazılan ayetler
sadece bunlar değildir.
Avlu kapısına girişten sonra revakların sağında kalan
mahalde sonradan Sultan Üçüncü Ahmet tarafından yaptırılan kütüphane mevcuttur.
Bu türbede, Sultan Dördüncü Mehmet Han, Sultan İkini Mustafa Han, Sultan Üçüncü
Ahmet Han, Sultan Üçüncü Osman Han ve Sultan Birinci Mahmut ile birlikte
hanedana mensup toplam kırk dört kişi metfundur.
