smanlı tebaası iken antlaşma hükümlerine aykırı olarak Rus idaresine geçen Gürcistan halkının her iki yönetim hakkındaki kanaatlerini ihtiva eden belgeler, Türk adalet ve hoşgörüsünü, insan hak ve hukukuna saygıyı aksettirmek bakımından önemlidir.
Gürcü meliki tarafından Osmanlı sultanına gönderilen bir taahhüt senedinde kendilerine düşen her türlü vazifeyi kabule hazır olduklarını, devlet hizmetinde canlarını, başlarını esirgemeyeceklerini ve aslında Osmanlı Devleti’nin tebaası olduklarını belirtmekte ve dört, beş bin kişilik bir kuvvet istemektedirler.(1)
Diğer bir belgede de özetle şöyle denilmektedir.
“… Ruslar’ın baskısından kurtarılmamızı rica ediyoruz. Bu hareketinizle bütün Gürcistan halkının hayır duasını alacaksınız. Gürcistan halkının Osmanlı idaresinden uzaklaşarak Rusya’nın eline bırakılmamasını bilhassa niyaz ederiz. Biz bu zalimlerin takip ve tasallutuna uğradık, vatanımızı terkettik, ötede beride başıboş dolaşıp dururuz.” (2)
Bir başka vesikada şöyle denmektedir:
“… Ülkemize gelmenizi bekliyoruz; ne istiyorsanız yapmaya canla, başla hazırız. İsterseniz yurdumuzu terkederek size gelelim; ancak bu takdirde size büyük bir yük olacak, evlat ve iyalimizi ve mallarımızı burada bırakmak zorunda kalacağız. O zaman da bunlar şüphesiz tasallutuna uğrayacak, onlar tarafından gasp ve yağma edilecektir. Bu zalimlerin elinden kurtulmamıza yardım ediniz”(3)
Yine Gürcü meliki tarafından gönderilen bir mektupta özetle şu ifadelere yer verilmektedir:
“… Öteden beri Devlet-i Aliyye’nin bir kölesi ve tebaasıyım ve Gürcistan, Osmanlı topraklarının bir parçasıdır. Bütün Gürcistan halkının, Osmanlı Devleti’nin sayesinde sakin bir hayat sürdüğü de gün gibi ortadadır. Fakat birkaç yıldır türlü hileler ile Ruslar, Gürcistan topraklarına ayak bastılar. Bendeniz de padişah uğrunda mal, mülk, çoluk, çocuğumuzu terkederek, ecdadımızın da sığınağı olan Devlet-i Aliyye’ye iltica etmiştim. Halen bütün Gürcistan halkı bayram yap¬makta ve padişaha dualar etmektedir. Ancak Ruslar antlaşmalara aykırı olarak bazı bölge ve kalelerden çıkmamaktadır. Gerek ben, gerek Gürcistan halkı, Ruslar kendiliğinden bu topraklardan çıkmadıkları takdirde, çıkarmaya hazır ve bu hususta Padişah ‘ın emrine amade bulunmaktayız” (4)
Gürcistan ileri gelenleri ve halkı tarafından gönderilen bir dilekçede de şöyle denmektedir:
“… On yıldır Ruslar, hile ile memleketimize girdi; ileri gelenlerimizi aldattı; sonra altından kalkamayacağımız ağır vergiler koydu; çok şiddetli baskılara başladı; çoluk, çocuğumuza tasallut etti; yaşlılar ve yedi yaşında çocukların dışında kalanları Rusya’ya götürdü; halbuki Gürcistan altı yüz yıldır Osmanlı Devleti sayesinde asayişi düzgün bir ülke idi. Biz artık kesin kararımızı vermiş bulunuyoruz: Ya Rusları memleketimizden çıkaracak veyahut bu ülkeyi baştan başa tahrip edeceğiz. Biz, Devlet-i Aliyye’nin tebaasıyız; Osmanlı Devleti’ne sığınıyoruz; eğer bizi bu felaketten kurtarmazsanız, hepimiz kendi kendimizi öldürerek, Osmanlı tebaasının sağ iken düşmana teslim olmayacağını ispat edeceğiz” (5)
Gürcü halkından gelen diğer bir mektupta da özetle şunlar dile getirilmektedir:
“… Öteden beri düşkünlere yardımcı olan sizler, şanınıza yakışanı yapınız. Bizi boğulmakta olduğumuz şu istila selinden ancak siz kurtarabilirsiniz. Bu olmadığı takdirde… Padişahımız bize yeter derecede yer verirse, sizlere gelir ve reaya sıfatiyle vazifelerimizi yeri ne getiririz. Şimdiye kadar Ruslar’a karşı dinimizi değiştirmekten başka elimizden gelen herşeyi yapmakta kusur etmedik; fakat Rusya kralının yanından bir papaz geldi; ibadet tarzımızı değiştirmek, ne kadar papazımız varsa krallığına götürmek istedi. Tapulu mülkümzü elimizden almaya başladı… (6)
KAYNAK:
1- BA, Hattı-i-Hümayun (HH), No: 44599 d., tarih 1226 (1811); krş. Şinasi Altundağ, Osmanlı İdaresi ve Gürcüler, DTCFD, X,1-2 (11952), s.55
2- BA, H.H. No. 44615 g.ı.; T. 1814
3- BA, H.H. No. 44615 h.ı.; T. 1814
4- BA, H.H. No. 44615 i.ı.; T. 1814
5- BA, H.H. No. 44615 g.ı.; T. 1814
6- BA, H.H. No: 4426 c; T. 1820
Prof. Dr. İsmet Miroğlu
