Bugün, “Büyük Timur İmparatorluğu”nun kurucusu Emîr Tîmûr Gürgân’ın vefat yıl dönümüdür. (20 Şubat 1405)
T
imur Han, târihin en büyük cihangirlerinden biridir. Babası Moğol Barlas Aşireti reislerinden Emir Turgay, annesi Tigin Hatundur. 1336’da Türkistan’daki Keş’te doğdu. 1370 yılında 34 yaşındayken Belh hâkimi oldu. Cengiz Han soyundan bir hanımla evlendiği için Gürgân “Han Damadı” diye tanındı.
Timur Han, Hükümdarlığı süresince hiç mağlup olmadı. Kısa zamanda bütün Orta Asya ve İran’ı ele geçirdi… Çin’e ve Delhi’ye kadar bütün Asya’yı, Irak, Suriye ve İzmir’e kadar Anadolu’yu aldı. İki yüz bin kişi ile Çin’e giderken Otrar’da vefât etti. Ancak, sağlığında çok sevdiği torunu Muhammed Sultan için yaptırdığı Semerkant’taki türbeye götürülerek defnedildi…
Her türlü maddî ve mânevî hasletlere sâhip olan Tîmûr Han, dünyada ender yetişen devlet adamlarından biridir. Tarihçiler onun için şöyle der:
“Savaşlardan arta kalan zamanını âlimlerden ders almakla geçiren ilim âşığı bir hükümdar… Üç yüz kişiyle, on bin kişilik bir orduyu yenen eşsiz bir stratejist…”
Timur Han, ölüm döşeğinde evlatlarına şu vasiyeti yaptı:
“Oğullarım!
Milletin refahını, saadetini sağlamak için sizlere bıraktığım vasiyeti ve tüzükleri iyi okuyun, asla unutmayın ve tatbik edin…
Milletin dertlerine derman olmak vazifenizdir.
Zayıfları, yoksulları koruyun… ‘Adalet ve iyilik etmek’ düsturunuz, rehberiniz olsun…
Benim gibi uzun saltanat sürmek isterseniz, kılıcınızı iyice düşünerek çekiniz, bir defa çektikten sonra da onu ustalıkla kullanınız… Aranıza nifak tohumları ekilmemesi için çok dikkatli olun. Bazı nedimleriniz ve düşmanlarınız nifak tohumları saçmaya, bundan faydalanmaya çalışacaklardır. Fakat vasiyetimde size idare şeklini, ana ilkelerini gösterdim. Bunlara sadık kalırsanız taç başınızdan düşmez…
Babanızın, ölüm döşeğinde söylediği bu sözleri unutmayın!..
Benden sonraki hakanınız Pir Muhammed Cihangir’dir. Ona, bana itaat eder gibi itaat edeceksiniz…
Kumandanlarım, şimdi itaat yemini ediniz!”
Bütün kumandanları ve saray görevlileri, ağlayarak yemin ettiler…
Ahmet Demirbaş
