O
smanlı sultanlarının on dokuzuncusu ve İslâm halîfelerinin seksen dördüncüsü. Sultan İbrâhim Han’ın oğlu olup, 1/2 Ocak 1642’de Hadîce Turhan Sultan’dan İstanbul’da doğdu. Doğumuna çok sevinilip, donanma şenlikleri yapıldı.
Şehzâdeliğinde, İmâmı Şâmî Yûsuf Efendi, Şâmi Hüseyin Efendi ve diğer kıymetli hocalardan ders alarak yetiştirilmeye başlandı. Babası İbrâhim Han’ın âsiler tarafından tahttan indirilmesi üzerine 8 Ağustos 1648’de Sultan olan Dördüncü Mehmed Han yedi yaşında idi. Tahsil ve tâlimine saltanatı zamânında da devam etti.
Osmanlı Devleti’nde Kânûnî Sultan Süleymân Han’dan sonra en fazla tahtta kalan padişah olan Dördüncü Mehmed Han, yaradılış îcâbı mûtedil, kadirşinas ve vefâkâr olup, verdiği söze sâdık bir şahsiyete sâhipti. Orta boylu, tıknaz, beyaz tenli ve yanık çehreli idi. Ata çok bindiği için vücûdu öne meyilli idi. Ava, edebiyata, târihe merakı olup, sohbet dinlemeyi severdi. Beş vakit namazı cemâatle kılardı. İçkiyi yasak edip, imalathaneleri kapattırdı. Dîne sonradan karıştırılan bütün hurâfelerin kaldırılması için uğraştı.
Kahvehaneleri kapattırıp, oyuncu ve çalgıcıları İstanbul’dan uzaklaştırdı. Sadrâzamlığı Köprülü ailesine verip, idâreden memnun olunca, savaşlardan zaman kaldıkça çok sevdiği sürek avlarına devam etti. Ava merakından Avcı lakabı verilmiştir. Zamânında Osmanlı Devleti en geniş hudutlarına kavuşarak, dünyâ siyâsetinde faal rol oynadı.
Dördüncü Mehmed Han devrinde, kıymetli ilim adamları ve san’atkârlar yetişti. Her türlü sahalarda kıymetli eserler yazılıp, yapıldı. Seyyid Feyzullah, Vânî Mehmed Efendi, Ayşî Mehmed, Hibrî Ali, Ebü’lBekâ Eyyûb bin Mûsâ, Şuûrî Hasan efendiler kıymetli fıkıh, edebiyat, lügat ve diğer ilimlere âid eserler yazdılar. Dördüncü Mehmed devrinde inşaatı tamamlanıp, ibâdete açılan Yeni Câmi, Osmanlı mîmârisinin şâheserlerindendir. Yeni Câmi yanındaki Mısır Çarşısı, bu câmiye vakıf olarak yapılmıştır.
6 Ocak 1693’te vefat eden Sultan IV. Mehmed Han Eminönünde annesi Turhan Valide Sultan türbesine defnedilmiştir.
