* Talat Asal
Adnan Menderes 1950 yılında CHP’den iktidarı devraldığı zaman Türkiye’nin sosyo-ekonomik potansiyeli şöyleydi:
1950’lerde Türkiye, Afrika’nın kalkınmamış ülkeleri arasındaydı. Çatalca’dan İstanbul’a, Ankara’dan Kırıkkale’ye gidecek karayolu yoktu. Yalnızca tren yoluyla gidilebilirdi. Bolu’ya otobüsle varabilmek için de en az 8 saat lazımdı. Çünkü yollar yol değildi. Çimento üretimimiz yılda 365 bin ton, şeker üretimimiz ise yılda ancak 100 bin tondu. Baraj olarak da sadece Ankaralıların piknik yeri olarak gittikleri Çubuk Barajı vardı.
Şimdi 1949 yılına geri gidelim ve Türkiye’nin o tarihte özet bir envanterini çıkaralım. Görelim, Türkiye’de 1950 öncesi ne varmış ne yokmuş.
1949 yılında Türkiye’nin nüfusu 20 milyondur. Bu nüfusun %80’i, 16 milyon, köylerde yaşamaktadır. Yaklaşık 3 milyon ailedir kırsal nüfus. Üç milyon çiftçi ailesinin sahip olduğu toplam traktör adedi ise 6281’dir.
1949 yılında üç milyon çiftçi ailesine verilen toplam zirai kredi 337 milyon TL’dir. Aile başına 112 lira! (Bir kilo buğday 25 kuruştur).
1949 yılında üretilebilen hububat 6 milyon tondan daha azdır.
1949 yılında Türkiye’nin 1500 km asfalt, 16 bin km stabilize ve 18 bin km ham karayolu vardır.
Aynı yıl Türkiye’de 3 üniversite (İstanbul 2 ve Ankara 1), 88 lise ve 381 ortaokul vardır. İlkokul sayısı da 17 bindir. Okuma yazma bilmeyenler toplam nüfusun %66’sını teşkil etmektedir.
Yine 1949 yılında Türkiye’de üretilen toplam elektrik enerjisi 737 milyon kilowat saattir. Bu, kişi başına günde 25 mumluk (wattlık) bir ampulün 4 saat yanmasına tekabül eder: 100 watt-saat/kişi/gün.
1949 yılında Türkiye kapkaranlık, yarı aç ve yarı çıplaktır. Ankara’dan Polatlı’ya giden karayolu bile yoktur.
1949 yılında Türkiye’de sadece şu sanayi kuruluşları vardı:
- Şeker Fabrikaları: 4 adet – Alpullu, Uşak, Eskişehir, Turhal
En yeni tesis olan Turhal Fabrikası 1934 yılında kurulmuştu! 1949 yılında Türkiye’de şeker üretimi 135 bin tondu. Kişi başına günde 18 gr. (3 adet kesme şekere tekabül eder).
- Çimento Fabrikaları: Darıca, Zeytinburnu, Kartal, Ankara ve Sivas fabrikaları. Toplam üretim 375 bin ton/yıl.
- Demir – Çelik Fabrikaları: 1939’da işletmeye açılmış Karabük’te 1948 yılında 70 bin ton çelik üretilmişti.
- Kağıt Sanayi : İzmit’te 18 bin ton/yıl üretim yapabilen tek bir fabrika vardı 1949 yılında.
- Dokuma Fabrikaları : 1949 yılında Türkiye, olmayan dövizleri ile 48 milyon metre pamuklu kumaş ithal etmişti.
Özel fabrikalarda gerçekleştirilen üretim 50 milyon metre iken devlet fabrikalarında 1949 yılında toplam 97 milyon metre pamuklu kumaş üretilebiliyordu.
Türkiye’nin 1949 yılında toplam pamuklu bez/kumaş vs. tüketimi, kişi başına, 14 metre idi. Yine 1949 yılında toplam yünlü kumaş üretimi ise 13 milyon metre idi. Kişi başına 65 santimetre.
İşte Türkiye’nin 1949 yılında tarımı ve sanayii bu seviyede idi. Türkiye’nin 1949 yılında milli geliri 10 milyar, kişi başına yıllık gelir ise 500 TL idi.
Türkiye’nin 1949 yılında Türkçe’de “Yatırım” kelimesi yoktu.
Not: Talat Asal, Yassı Ada Mahkemelerinde Adnan Menderes’in avukatlığını yapmıştır.
* * *
Bu metin, kıymetli Türkistan Birliği okuyucuları için şâyân-ı tavsiye telakki edildiğinden Türk Alemiyiz websayfasından iktibas edilerek nazar-ı dikkatinize takdim edilmiştir. Muhtevası ve paylaştığı fikirler tamamen yazarına aittir.
